Czy szachy to sport? Co warto wiedzieć o królewskiej grze

Dlaczego szachy można uznać za dyscyplinę sportową?

Za kwalifikacją szachów do dyscyplin sportu przemawia kilka argumentów. Po pierwsze rozgrywki szachowe to nie tylko towarzyska gra planszowa, ale także poważne turnieje, w których zdobywa się medale i miejsca w klasyfikacji. Takim turniejom towarzyszy:

• współzawodnictwo;
• emocje i presja czasu;
• konieczność rozwoju i zaangażowania.

W szachach o wygranej lub przegranej decydują umiejętności, a nie „ślepy los”. Na puchary i trofea szachowe można zasłużyć tylko dzięki treningom w połączeniu z talentem – tak jak w tenisie, rzucie kulą czy sportach walki.

Skąd pochodzą szachy? Jak i kiedy znalazły się w Polsce?

Pierwsze znane nam źródło historyczne, w którym przedstawiono grę w szachy i opisano jej zasady to perski utwór poetycki z przełomu VII i VIII w. Jednak już wówczas widomo było, że w szachy na pewno grano wcześniej w Indiach – być może nawet w IV w. Z Persji gra „powędrowała” do krajów arabskich, a stąd do Europy.

Na Starym Kontynencie najpierw szachy pojawiły się w Hiszpanii, następnie we Włoszech i Francji. Później trafiły do Niemiec oraz do Anglii. Kolejno szachami zainteresowali się Skandynawowie. Nie wiadomo, w jaki sposób gra znalazła się w Polsce. Być może przywieźli ją do nas goście z Zachodu, ale mogła również dotrzeć bezpośrednio ze Wschodu za sprawą wypraw krzyżowych, drogą morską albo przez Rosję, w której znana była już w IX wieku.

Nie ulega wątpliwości, że w naszym kraju w szachy grano już z całą pewnością w wieku XII – świadczą o tym wykopaliska archeologiczne. W Gdańsku i Szczecinie odkryto bierki z okresu pomiędzy X i XII w., natomiast w Sandomierzu – cały komplet figur pochodzących z przełomu XI i XII wieku.

Czy szachy naprawdę rozwijają? Dlaczego warto w nie grać?

Szachy należą do gier dobrze znanych, nad którymi przeprowadzono szereg badań naukowych. Wśród wielu wniosków, do jakich doszli badacze obserwujący rozwój ludzkiego mózgu w związku z szachami, warto zwrócić uwagę na dwa wyniki:

• szachy wymagają myślenia strategicznego i krytycznego, dzięki czemu wspomagają rozwój kory przedczołowej, a więc części mózgu odpowiadającej za myślenie racjonalne, planowanie, osąd oraz samokontrolę. Warto podkreślić, że ta część mózgu rozwija się u człowieka najpóźniej. Stymulacja jej rozwoju może powstrzymać więc nastolatka przed dokonaniem ryzykownych wyborów;
• szachy, podobnie jak inne gry umysłowe, wymagając specyficznego wysiłku intelektualnego, stymulują neurony do tworzenia nowych połączeń. Im większa liczba połączeń, tym łatwiejsza komunikacja.

Nauka gry w szachy wspomaga pracę mózgu w każdym wieku, przyczyniając się do lepszego rozwoju dzieci, ale także powstrzymując, opóźniając lub łagodząc następstwa chorób charakterystycznych dla osób starszych, np. Alzheimera.